Beth Haïm (Huis des Levens) is de Portugees-Joodse begraafplaats in Ouderkerk aan de Amstel. Ik was mooi op tijd en kon er even wandelen. Vanaf de straat zie je wat graven, hier en daar een zerk. Er liggen hier zo’n achtentwintigduizend mensen, meer dan je zou vermoeden. Een kleine stad vol.

Langzaam vormde zich een wat onwennige groep, donker gekleed, de mannen het hoofd bedekt. We gingen zoeken waar we moesten zijn, aan de achterkant van de begraafplaats. Daar werd de groep wachtenden steeds groter. De auto kwam, de eenvoudige kist (zonder handvatten) werd op een karretje gezet. We liepen er samen achteraan. Het was druk.

We pasten maar nauwelijks in het huisje. Een schrale ruimte, planken vloer met zand erover gestrooid, mooi stoer balkenplafond en kleine raampjes. Geen stoelen, we stonden dicht tegen elkaar aan, de kachel brandde in mijn rug. Er werden oeroude Hebreeuwse gebeden gezongen, mannen liepen al biddend zeven keer om de kist.

Een spreker sprak namens de familie en daarna namens zichzelf. Toen gingen we uit, de hof in. Het gat was al gegraven. Er werden gebeden gezongen, een aantal mannen schepte zand. Het viel met doffe dreunen op de kist. We keerden om en liepen weer naar het baarhuisje. Gebeden.

‘Troost uw vriend niet, zo lang zijn dode voor hem ligt’. Het is de dode die, zolang hij voor ons ligt, alle aandacht krijgt. Pas als hij begraven is, mag er gecondoleerd worden. Aan de overkant. Met koffie. En cake.